Pojęcie poziomu amputacji określa miejsce, w którym kończyna zostaje odjęta. Zależy on zarówno od tego, jaka jest przyczyna amputacji, jak i od stanu kończyny, często po konsultacji z technikiem ortopedą. Wyróżnia się kilkanaście poziomów amputacji kończyn, zarówno górnych, jak i dolnych. Odjęcie kończyny w stawie określa się mianem wyłuszczenia.
Poziomy amputacji kończyn dolnych
Amputacja stopy
w ramach samej stopy istnieje aż dwanaście poziomów amputacji – począwszy od palców, aż po rejon kości piętowej, a nawet odjęcie całej stopy wraz z kostkami: przyśrodkową i boczną. Najczęściej wykonuje się je w przebiegu tzw. stopy cukrzycowej.
Amputacja podudzia
w jej przebiegu przecięte zostają kości podudzia, tj. piszczelowa i strzałkowa.
Wyłuszczenie w stawie kolanowym
polega na odjęciu podudzia wskutek przecięcia stawu kolanowego.
Amputacja uda
wiąże się z przecięciem kości udowej, przy czym wyróżnia się trzy rodzaje tej operacji – z zachowaniem długiego kikuta uda (gdy zachowane zostaje powyżej 60% długości kości udowej), średniego (35 – 60%) oraz krótkiego (mniej niż 35% długości kości udowej).
Wyłuszczenie w stawie biodrowym
rzadko wykonywana operacja, skutkująca odjęciem całej kończyny w stawie biodrowym.
Hemipelwektomia
polega na wyłuszczeniu całej kończyny oraz usunięciu części miednicy sięgającej aż do kości biodrowej. Wykonuje się ją zazwyczaj z powodów onkologicznych; proteza wyposażona jest zazwyczaj w specjalny kosz mocujący ją na ciele.
Poziomy amputacji kończyn górnych
Amputacja palców
wykonywana w różnych kombinacjach w ramach jednego lub kilku palców na różnych poziomach stawów międzypaliczkowych, aż po amputację całego palca.
Amputacja na wysokości śródręcza
częściowe odjęcie dłoni i palców w różnych kombinacjach; najczęściej wykonuje się je z powodu urazów mechanicznych. Największe braki czynnościowe obserwuje się u pacjentów po odjęciu kciuka, z powodu utraty możliwości chwytu.
Wyłuszczenie w stawie nadgarstkowym
do tej grupy zalicza się także operacje z usunięciem obu wyrostków rylcowatych. Dzięki zachowaniu 90 – 100% kości promieniowej i łokciowej zachowana zostaje supinacja oraz pronacja przedramienia. Ten rodzaj amputacji bywa kłopotliwy do zaprotezowania, głównie z powodu problemów z ustaleniem odpowiedniej długości protezy.
Amputacje w rejonie przedramienia
wyróżnia się trzy rodzaje tej operacji: z pozostawieniem długiego kikuta przedramienia (zachowane 55 – 90% długości kości przedramienia, przy czym za optymalne uznaje się zachowanie około 2/3 długości przedramienia), krótkiego (pozostawione zostaje 35 – 55% długości kości, co eliminuje możliwość pronacji i supinacji przedramienia) oraz bardzo krótkiego (zachowane mniej niż 35% długości kości; jej głównym założeniem jest zachowanie funkcjonalności stawu łokciowego)
Wyłuszczenie w stawie łokciowym
polega na usunięciu całego przedramienia; zachowana zostaje cała długość mięśni oraz kości ramienia.
Amputacje w rejonie ramienia
podobnie jak w przypadku kości udowej, tutaj również wyróżnia się kilka rodzajów operacji na podstawie zachowanej długości kości ramieniowej. Może to być długi kikut ramienia (zachowane 90 – 100%), standardowy (50 – 90%, przy czym ten rodzaj amputacji jest szczególnie korzystny z punktu widzenia protetyki) krótki (30 – 50%) oraz bardzo krótki (mniej niż 30%). Nie wykonuje się amputacji z zachowaniem kikuta kości ramieniowej krótszego niż wysokość trzech palców, z uwagi na brak funkcjonalności.
Wyłuszczenie w stawie barkowym
poleca na usunięciu całej kończyny; stosowane protezowanie rzadko spełnia rolę funkcjonalną.
Wyłuszczenie z usunięciem obojczyka i łopatki
rozległa operacja wykonywana głównie z powodu zmian nowotworowych. Protezy również pełnią funkcję głównie kosmetyczną.
Każdy z wymienionych poziomów amputacji kończyn charakteryzuje różny stopień zachowania funkcjonalności kończyny, jak również wiąże się z możliwością zastosowania różnych rozwiązań protetycznych. W przypadku amputacji planowanych miejsce amputacji często jest konsultowane z technikiem ortopedą. Wydaje on opinię, biorąc pod uwagę opcje późniejszego zaopatrzenia protetycznego kikuta.